นวังคสัตถุศาสน์

เรื่องนี้ต้องย้อนไปถึงเหตุการณ์ที่อธิบายในพระไตรปิฎก...


...ครั้งนั้นพระสารีบุตรได้เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคและกราบทูลถามว่า พระศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์ไหนไม่ดำรงอยู่นาน ของพระองค์ไหนดำรงอยู่นาน และได้ถามต่อว่า อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัยให้พระศาสนาไม่ดำรงอยู่นาน


พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า

พระศาสนาของพระผู้มีพระภาคพระนามวิปัสสี พระนามสิขี และพระนามเวสสภู ไม่ดำรงอยู่นาน
เพราะทรงท้อพระทัย เพื่อจะทรงแสดงธรรมโดยพิสดารแก่สาวกทั้งหลาย อนึ่ง สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ ของพระผู้มีพระภาคทั้งสามพระองค์นั้นมีน้อย สิกขาบทก็มิได้ทรงบัญญัติ ปาติโมกข์ก็มิได้ทรงแสดงแก่สาวก

พระศาสนาของพระผู้มีพระภาคพระนามกกุสันธะ พระนามโกนาคมนะ และพระนามกัสสปะ ดำรงอยู่นาน
มิได้ทรงท้อพระหฤทัยเพื่อจะทรงแสดงธรรมโดยพิสดารแก่สาวกทั้งหลาย อนึ่ง สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ ของพระผู้มีพระภาคทั้งสามพระองค์นั้นมีมาก สิกขาบทก็ทรงบัญญัติ ปาติโมกข์ก็ทรงแสดงแก่สาวก

.........

นวังคสัตถุศาสน์ คือ พุทธพจน์ 9 ประการ คือ

1. สุตตะ คือ พระสูตรต่างๆ และวินัย ได้แก่ อุภโตวิภังค์ นิเทส ขันธกะ ปริวาร และสูตรต่าง ๆ

2. เคยยะ หมายถึง พระสูตรที่มีคาถาผสม

3. เวยยากรณะ คือ คำสอนที่มีลักษณะเป็นคำตอบ หมายเอาคำสอนในพระอภิธรรมปิฎกทั้งหมด

4. คาถา คือ ข้อความร้อยกรองที่เป็นคาถาล้วนๆ เช่น บทประพันธ์ในเถรคาถา เถรีคาถา ธรรมบท และคาถาที่ไม่เรียกว่า สูตรในสุตตนิบาต

5. อุทาน คือ คำพูดที่เปล่งออกมาจากความประทับใจในบุคคลหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือมาจากได้เห็นสัจธรรมบางอย่างอันเป็นภาวะที่น่าอัศจรรย์

6. อิติวุตตกะ คือ คำสอนของพระพุทธเจ้า ที่พระสาวกหรือบุคคลบางคนได้ยกขึ้นมาอ้าง เพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นหรือเป็นหลักฐาน

7. ชาดก เป็นเรื่องในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า

8. อัพภูตธรรม คือ คำสอนหรือเรื่องน่าอัศจรรย์ใจ

9. เวทัลละ คือ ข้อความที่ถามตอบกันไปมา คำสอนประเภทที่แจกแจงความหมายอย่างละเอียด

เนื้อหาอ้างอิงจาก

http://www.vinaya.mbu.ac.th/sec2book1/page004.htm

https://www.gotoknow.org/posts/215842