อริยสัจ ๔

แต่ก่อนเคยคิดว่า อริยสัจ ๔ เป็นเรื่องเล็กน้อย ทำไมธรรมะหัวข้อนี้จึงไปอยู่ในธรรมะเพื่อหลุดพ้น แล้วก็นึกย้อนไปถึงสมัยประถมที่คุณครูสั่งการบ้าน ให้ยกตัวอย่างเรื่องอริยสัจ ๔ ยังจำคำตอบได้ว่า

ทุกข์ : เป็นหวัด
สมุทัย : ตากฝน
นิโรธ : หายเป็นหวัด
มรรค : กินยา
จนเมื่อได้มาอ่าน วิธีหลุดพ้น จากนามปากกา ล้ำลึก ความว่า

"จิตส่งออกนอกคือสมุทัย มีผลเป็นทุกข์ จิตเห็นจิตอย่างแจ่มแจ้งเป็นมรรค มีผลเป็นนิโรธ" -
หลวงปู่ดูลย์ อตุโล

กุศลธรรมทั้งหลายรวมลงได้ในอริยสัจสี่ ทุกข์นั้นเกิดจากสมุทัย คือ ตัณหา (ความทะยานอยากของจิต)
และความพ้นทุกข์เกิดจากความสิ้นไปของตัณหา แม้แต่มรรคมีองค์แปด ซึ่งย่อลงเป็นศีล
สมาธิ และปัญญาก็เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับจิต กล่าวคือ

ศีล คือ
ความเป็นปรกติธรรมดาของจิตที่ไม่ถูกสภาวะอันใดครอบงำ
สมาธิ คือ
ความตั้งมั่นของจิต และ
ปัญญา คือ ความรอบรู้ของจิต

จึงคิดใคร่ครวญได้ว่า อริยสัจ ๔ เป็นธรรมเพื่อความหลุดพ้นจริง แล้วก็อยากกลับไปแก้การบ้านว่า

ทุกข์ เพราะเป็นหวัดนั้น เพราะคิดว่าร่างกายมันจะไม่แก่ มันจะไม่เจ็บ มันจะไม่ป่วย หากเรามองว่า ร่างกายเป็นทุกขัง อนิจจัง อนัตตา ร่างกายนี้เป็นรังของโรค เราก็จะไม่เป็นทุกข์

๑ ๑ ๑ ๑